Có
rất nhiều bức tranh đẹp trong kho lưu trữ tranh ảnh của thánh Giuse. Tuy vậy,
trong khuôn khổ bài viết này chỉ xin mạn phép giới thiệu một vài bức tranh của
thánh Giuse theo chủ đề gia đình qua ba vai trò khác nhau: Người Chồng, Người
Cha, Người Con.
1. Bức
họa thứ nhất: Người chồng can đảm, chịu thương chịu khó
Giáo
hội dành ngày 19.3 để mừng kính thánh Giuse với tước hiệu bạn trăm năm của Đức
Maria. Thánh Kinh xác nhận thánh Giuse chính là chồng của Đức Maria (x. Mt
1,19; Lc 1,27; 2,5). Hẳn đây không phải là một người chồng bình thường như bao
người chồng khác vì thánh Giuse chưa từng một lần “ăn ở” với Đức Maria (x. Lc
1,34; Mt 1,18; 1,25). Tuy nhiên, có một điều chắc chắn rằng ngài là một người
chồng trong ý định sắp đặt của Thiên Chúa (x. x. Lc 1,20). Từ đó, thánh Giuse
luôn thể hiện vai trò của một người chồng đặc biệt với những phẩm tính đặc biệt.
Trước hết, ngài đã cho thấy sự can đảm khi đón rước Đức Maria về sống với mình,
dù biết rằng người con Đức Maria đang cưu mang không phải của mình. ngài đã vui
lòng đón nhận Đức Maria như Đức Maria là chứ không phải như ngài muốn. Ngài sẳn
sàng chấp nhận hoàn cảnh và sứ mạng cao cả hiện thời của Đức Maria không một lời
phàn nàn. Sự chấp nhận ấy không phải là tạm thời nhưng là hành trình của cả đời
ngài. Bỏ đi những suy tính riêng tư: “định tâm bỏ bà cách kín đáo” (Mt
1,19). Lòng can đảm của ngài thể hiện không phải khi đối diện với những dèm pha
của người đời nhưng khi đối diện với chính bản thân ngài. Lý do không muốn đón
rước Đức Maria về được thánh Mát-thêu lý giải là do ngài “là người công
chính, không muốn tố giác bà”. Vấn đề tại sao gọi thánh Giuse là người công
chính trong sự việc này được lý giải theo nhiều chiều hướng khác nhau. Tuy
nhiên, chung quy lại không ai dám chối bỏ rằng thánh Giuse là người công chính.
Có nghĩa là vì lý tưởng sống công chính của mình (ít ra trong cách suy nghĩ của
ngài), mà thánh Giuse đã quyết định không rước Maria về. Vậy mà, cuối cùng ngài
cũng sẵn sàng bỏ đi suy tính ấy để đón rước Maria về. Nói thánh Giuse can đảm
là vậy.
Kế
đến, ngài còn là một người chồng chịu thương chịu khó. Sự chịu thương chịu khó
của ngài bắt nguồn từ một tình yêu thương cao vời đối với Đức Maria. Tuy không
có một lời yêu thương nồng cháy nào được ngài thốt ra với vợ mình nhưng những
chăm sóc chu đáo trong suốt hành trình dương thế. Ngài giúp cho Đức Maria thoát
khỏi tiếng xấu trước người đời. Ngài đồng hành cùng Mẹ trên đường về Bê-lem;
khi Đức Maria sinh con trong hang đá; cùng Mẹ Maria đem Hài Nhi trốn sang Ai-cập
(x. Mt 2,13); rồi từ Ai-cập về Na-gia-rét (x. Mt 2,20); cùng Mẹ Maria nhọc nhằn
tìm Đức Giê-su khi Ngài ở lại trong Đền thờ (x. Lc 2,48).
Chặng
đường thánh gia sinh sống tại Na-gia-rét là chặng đường dài nhất ngài đồng cam
cộng khổ, mưu sinh, chăm lo cho cuộc sống Đức Maria rất nhiều. Nói thánh Giuse
tận tuỵ, chịu thương chịu khó là thế. Một người chồng vừa biết đón nhận vợ,
luôn yêu thương chăm sóc vợ, giúp vợ vượt qua từng giai đoạn khó khăn trong cuộc
sống quả là một người chồng hiếm có trên thế gian này.
2. Bức
hoạ thứ hai: Người cha nuôi có một không hai
Đức
Giê-su đích thực là Con Thiên Chúa và Ngài cũng giáo huấn các môn đệ “anh em
đừng gọi ai dưới đất là Cha vì anh em chỉ có một Cha là cha trên trời” (Mt
23,8). Tuy nhiên, không ai có thể phủ nhận thánh Giuse cũng chính là cha của Đức
Giê-su (x.Mt 13,35; Lc 2,48). Chính qua thánh Giuse mà Đức Giê-su được kể vào
dòng dõi vua Đa-vít. Hơn thế nữa, thánh Giuse không chỉ có danh là cha của Đức
Giê-su mà còn trên hết ngài đã thể hiện vai trò làm cha của mình cách hoàn hảo.
Trước hết, ngài thi hành trọn vẹn bổn phận của người cha theo luật lệ lúc bấy
giờ: đặt tên cho con trẻ (x.Mt 1,21.25); đăng ký vào sổ kiểm tra; cắt bì (x.Lc
2,21); dâng con đầu lòng (x.Lc 2,22).
Kế
đến, trong quãng đời của Đức Giê-su, từ lúc chưa sinh cho đến thời kỳ rao giảng,
thánh Giuse đã để lại những dấu ấn rất đáng kể. Ngài chắc đã phải chạy đôn chạy
đáo để chuẩn bị cho việc sinh hạ của Đức Giê-su dẫu rằng cuối cùng Đức Giê-su
chỉ được sinh ra trong hang bò lừa. Tiếp theo sau đó là những chuỗi ngày ngài
phải thấp thỏm lo âu trong vai trò bảo vệ Đức Giê-su khỏi tay vua Hê-rô-đê.
Đang đêm, nghe sứ thần báo mộng rằng vua Hê-rô-đê sẽ tìm giết Hài Nhi Giê-su,
thánh Giuse lập tức chỗi dậy đem Hài Nhi và Mẹ Người trốn sang Ai-cập (x.Mt
2,14). Có thể nói, nhờ sự nhanh nhẹn của thánh Giuse mà Đức Giê-su thoát khỏi
tàn sát của vua Hê-rô-đê. Sau đó lại nhọc nhằn cùng Đức Giê-su trở về
Na-gia-rét (x.Mt 2,22-23). Ngoài ra, thánh Giuse cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ
trong việc giáo dục Đức Giê-su về lòng đạo khi hằng năm dẫn Đức Giê-su lên đền
Thánh Giê-ru-sa-lem để dự lễ. Chính một trong những dịp như thế, Đức Giê-su đã
làm cho thánh Giuse một phen hú vía khi ở lại trong đền thờ mà chẳng nói với
ai. Thánh Giuse đã cùng Đức Maria cực lòng tìm kiếm ba ngày mới gặp được.
Tuy
rằng, tác giả Thánh Kinh không ghi lại bất kỳ một lời nói nào của thánh Giuse
nhưng điều đó không có nghĩa là ngài không bao giờ dạy dỗ Đức Giê-su điều gì.
Khó có thể tưởng tượng được một người cha suốt bao nhiêu năm không nói với con
một lời nào. Hằng ngày, trong công việc của nghề mộc, có lẽ thánh Giuse cũng đã
hướng dẫn cho Đức Giê-su, để Đức Giê-su cũng trở thành người thợ mộc như cha
(x. Mc 6,3). Và còn hướng dẫn Đức Giê-su bao nhiều điều khác để Ngài có thể
càng lớn càng khôn ngoan, được ơn nghĩa Chúa và người ta.
Người
xưa có câu “xem quả thì biết cây” hay “Cha nào con nấy”. Sự kiện “Đức
Giê-su ngày càng thêm khôn ngoan, thêm cao lớn và thêm ân nghĩa đối với Thiên
Chúa và người ta” (x.Lc 2,52) cho thấy hiệu quả giáo dục của cha Giuse. Đó
có thể được xem là một sự phát triển rất hoàn mỹ của một đứa trẻ. Sự phát triển
ấy tốt đẹp ấy phần lớn nhờ vào việc Đức Giê-su “hằng vâng phục” (x.Lc
2,51) cha mẹ của mình. Sự khôn ngoan mà Đức Giê-su thể hiện trước bậc thầy Do
thái lúc Ngài 12 tuổi, cũng như trong suốt cuộc đời rao giảng đã làm cho thánh
Giuse được tôn vinh. Họ ngạc nhiên quá đỗi không nhận ra Đức Giê-su chính là
con bác thợ Giuse (Mt 13,53-56). Đành rằng Đức Giê-su là Con Thiên Chúa, nhưng
Ngài đã mặc lấy bản tính con người và sống như con người mọi sự (Dt 2,17). Ngài
đã được sinh ra trong thánh gia và cũng được dưỡng dục như bao người khác. Những
ưu phẩm của Đức Giê-su mang đậm dấu ấn dưỡng dục của thánh Giuse.
Trong
tông huấn Redemtoris Custos (Đấng gìn giữ Chúa Cứu Chuộc), ngoài việc phân tích
mối liên hệ phụ tử giữa thánh Giuse và Đức Giê-su dưới khía cạnh tâm lý, Đức
Phao-lô VI còn mặc cho những tâm tình của thánh Giuse dành cho Đức Giê-su một ý
nghĩa cứu chuộc: “Người đã hiến cuộc đời mình thành một sự phục vụ, một sự
hy sinh cho Mầu Nhiêm Nhập Thể và cho sứ vụ cứu độ gắn kèm theo đó; để sử dụng
quyền pháp lý đối với thánh gia để trao ban bản thân, cuộc sống và cộng tác; đã
biến đổi ơn gọi tự nhiên trong tình yêu gia đình thành một hiến tế siêu nhiên
chính bản thân mình, trái tim và tất cả sức lực của mình cho tình yêu phục vụ Đấng
Cứu Thế đã sinh ra trong nhà mình” (trích lại trong Phan Tấn
Thành, Thánh
Giuse trong cuộc đời Chúa Giê-su và Hội Thánh, Roma 2007, tr.96).
Trên
đây chỉ là vài điều khiêm tốn trong hành trình làm cha của thánh Giuse nhưng
cũng đủ cho thấy ngài là người cha tốt đến thế nào.
3. Bức
hoạ thứ ba: Người con tín thác và vâng phục
Có
thể mọi vai trò của tốt đẹp của thánh Giuse trong gia đình đều phát xuất từ một
vai trò đặc biệt khác: làm con Thiên Chúa. Thánh Giuse đã có một đời sống gắn
bó với Thiên Chúa Cha một cách đặc biệt thể hiện qua sự tin tưởng, vâng phục và
trung thành.
Truyền
thống (Tin Mừng thánh Gia-cô-bê) cho hay việc Ông Giuse cưới cô Maria xảy ra rất
thần kỳ. Khi tuyển chồng cho Maria, các thượng tế hô hào các chàng trai đến,
mang đến một cái que và đặt trong đền thờ. Hôm sau các thượng tế vào đền thờ cầu
nguyện và thấy các que vẫn bình thường không có gì đặc biệt và họ gọi các chàng
trai đến lấy về. Duy chỉ còn lại cái gậy của Ông Giuse, và chủ nhân được gọi đến.
Lạ thay, khi ông vừa lấy cái gậy thì có một con bồ câu thoát ra từ cây gậy và đậu
lên đầu ông. Thật đúng là dấu lạ! Ông Giuse không dám nhận cô Maria, viện cớ rằng
mình đã già, lại phải nuôi nấng một đàn con. Các thầy cả phải doạ rằng nếu ai
không tuân theo ý Chúa thì sẽ bị Chúa phạt; ông sợ quá đành rước Maria về nhà.
(Xc. Phan Tấn Thành, Thánh
Giuse trong cuộc đời Chúa Giê-su và Hội Thánh, Roma 2007, tr.59).
Truyền
thống trên không biết chính xác được bao nhiêu nhưng nó cũng cho thấy trong cái
nhìn của người khác thì thánh Giuse là người biết kính sợ Chúa. Nó cũng có chi
tiết giống như tình huống lúc thánh Giuse biết rằng Đức Maria mang thai. Ngài
cũng định tâm rút lui cách êm thắm. Tuy nhiên, “đời không như ước mơ”, sứ
thần đã hiện đến và chỉ thị cho ngài “hãy đón Maria về nhà mình”. Thánh
Giuse không thắc mắc, nhưng đã mau mắn làm theo.
Dường
như thánh Giuse hay tin vào giấc mộng, bởi hầu hết những lần ông nhận thông điệp
từ sứ thần đều từ trong giấc mộng ban đêm. Tuy nhiên, theo tác giả Daniel
J.Harrington, giấc mộng chính là phương tiện giao tiếp thần linh chính trong suốt
trình thuật về thời thơ ấu của tác giả Mát-thêu (Xc. Daniel J.Harrington, The
Gospel of Mathew, p.44). Có một sự gắn bó nào đó rất mật thiết giữa thánh
Giuse với Chúa để rồi ngài có thể nghe được tiếng nói của sứ thần trong giấc mộng.
Quan trọng hơn, ngài đã không nghi ngại mà làm theo tất cả những chỉ dẫn của sứ
thần (Xc. Mt 1,24-25; 2,13-15; 19-23). Điều đó cho thấy ngài có một sự tín thác
cách tuyện đối vào Thiên Chúa và vâng phục cách mau lẹ. Thực tế cho thấy ngài
đã không tin lầm, không làm sai. Những lần tin vào lời sứ thần nói trong “giấc
mộng” đã giúp cho ngài thi hành vai trò bảo vệ Hài Nhi Giê-su một cách tốt
đẹp.
Nếu
Đức Mẹ được ca ngợi như là mẫu gương vâng phục tuyệt vời thì thánh Giuse cũng
không chê vào đâu được. Có thể nói cuộc đời của ngài đã dành trọn cho chương
trình của Chúa. Ngài sẵn lòng vâng nghe tiếng Chúa để bỏ đi những ý định riêng
tư của bản thân để một lòng cộng tác vào chương trình cứu độ của Thiên Chúa. Đó
là một con người mẫu mực trong tương quan Cha-con với Thiên Chúa. Thánh Giuse
còn được Hội Thánh suy tôn với nhiều nhân đức trội vượt ví dụ như Công Chính,
khó nghèo, trinh khiết…Tuy nhiên, những nhân Đức ấy cũng chỉ là những hoa trái
của một trái tim yêu mến Thiên Chúa, tín thác tuyệt đối và trung thành trọn vẹn
với sứ vụ Chúa giao phó.
Kết
luận
Trên
đây chỉ là ba bức tranh tiêu biểu trong chủ đề gia đình do thánh Giuse tự hoạ bằng
chính cuộc sống của mình. Phúc Âm không ghi lại một lời nào của ngài nhưng quả
thật ngài lại để lại cho hậu thế qua nhiều điều để nói. Không chỉ để nói về
nhưng còn để chiêm ngưỡng ngắm nhìn. Không chỉ để ngắm nhìn nhưng còn để noi
theo. Có lẽ thánh Giuse đã không mang lại cho người ta một cảm giác an toàn về
vật chất với nghề thợ mộc của ngài. Tuy nhiên, đối với nhưng ai đang muốn sống
trọn vẹn, tốt đẹp ơn gọi làm chồng, làm cha trong gia đình và làm con Chúa, chắc
chắn không thể bỏ qua những bức chân dung tự hoạ của thánh Giuse.
Jos.
Phạm Duy Thạch, SVD
Tháng
kính thánh Giuse 2013.
No comments:
Post a Comment