Bản Văn và Dịch Sát Nghĩa
|
Hy Lạp |
Việt |
|
27 Καὶ ἐξῆλθεν ὁ Ἰησοῦς καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ εἰς τὰς κώμας Καισαρείας τῆς Φιλίππου· καὶ ἐν τῇ ὁδῷ ἐπηρώτα τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ λέγων αὐτοῖς· τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι; 28 οἱ δὲ εἶπαν αὐτῷ λέγοντες [ὅτι] Ἰωάννην τὸν βαπτιστήν, καὶ ἄλλοι Ἠλίαν, ἄλλοι δὲ ὅτι εἷς τῶν προφητῶν. 29 καὶ αὐτὸς ἐπηρώτα αὐτούς· ὑμεῖς δὲ τίνα με λέγετε εἶναι; ἀποκριθεὶς ὁ Πέτρος λέγει αὐτῷ· σὺ εἶ ὁ χριστός. 30 καὶ ἐπετίμησεν αὐτοῖς ἵνα μηδενὶ λέγωσιν περὶ αὐτοῦ. 31 Καὶ ἤρξατο διδάσκειν αὐτοὺς ὅτι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου πολλὰ παθεῖν καὶ ἀποδοκιμασθῆναι ὑπὸ τῶν πρεσβυτέρων καὶ τῶν ἀρχιερέων καὶ τῶν γραμματέων καὶ ἀποκτανθῆναι καὶ μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἀναστῆναι· 32 καὶ παρρησίᾳ τὸν λόγον ἐλάλει. καὶ προσλαβόμενος ὁ Πέτρος αὐτὸν ἤρξατο ἐπιτιμᾶν αὐτῷ. 33 ὁ δὲ ἐπιστραφεὶς καὶ ἰδὼν τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ ἐπετίμησεν Πέτρῳ καὶ λέγει· ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανᾶ, ὅτι οὐ φρονεῖς τὰ τοῦ θεοῦ ἀλλὰ τὰ τῶν ἀνθρώπων. 34 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι. 35 ὃς γὰρ ἐὰν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾽ ἂν ἀπολέσει τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου σώσει αὐτήν. 36 τί γὰρ ὠφελεῖ ἄνθρωπον κερδῆσαι τὸν κόσμον ὅλον καὶ ζημιωθῆναι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; 37 τί γὰρ δοῖ ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; 38 ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτόν, ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων. (Mk. 8: 27-38 BGT) |
27 Đức Giêsu và các môn đệ của Người đi vào những làng Kaisarea của Philippos. Và trên đường Người cứ hỏi
các môn đệ của Người, nói rằng: “Người ta nói Ta là
ai?” 28 Họ trả lời Người, nói rằng: “Gioan
Tẩy Giả, và những người khác Êlia, rồi
những người khác nữa rằng một trong các ngôn sứ. 29 Rồi Người cứ hỏi họ: “Còn anh
em nói Ta là ai? Đáp trả, Phêrô nói cùng Người: “Thầy là Đấng Kitô” 30 Rồi Người đã cảnh báo họ
để họ không nói vói ai về Người 31 Và Người bắt đầu dạy họ rằng
nhất thiết Con Người phải đau khổ nhiều và bị các kỳ mục và các thượng tế và
kinh sư nộp và bị giết chết và sau ba ngày Người sẽ trỗi dậy. 32 Người cứ nói lời ấy một cách thẳng thắn rõ ràng, và Phêrô
đưa người ra riêng và bắt đầu khiển trách Người 33 Nhưng khi quay lại và nhìn các môn đệ của Người, Người
khiển trách Phêrô
và nói: “Đi ra phía sau Thầy, Satan, vì đó không phải là suy nghĩ của Thiên Chúa
nhưng là của người ta. 34 Rồi, sau khi gọi đám đông cùng với các môn đệ của Người
lại, Người nói cùng họ nếu ai muốn theo sau Tôi
thì, hãy từ bỏ chính mình và hãy vác lấy thập giá của
mình và hãy theo Tôi. 35 Vì
Người muốn cứu mạng sống của mình sẽ phá hủy nó; Còn người sẽ phá
hủy mạng sống mình vì Tôi và Tin Mừng thì
sẽ cứu được nó. 36 Vì
một người sẽ được lợi ích gì nếu đạt được cả thế giới nhưng đánh mất mạng sống của mình. 37 Vì
Người ta sẽ trao điều gì để đổi lại mạng sống của
mình? 38 Vì
nếu ai xấu hổ vì Tôi và những lời của Tôi trong
thế hệ ngoại tình và tội lỗi này, Con Người cũng sẽ xấu
hổ vì người ấy khi Người đến trong vinh quang của
Chúa Cha cùng với các sứ giả thánh. |
Bối Cảnh
Trong bối cảnh
chung của toàn bộ Tin Mừng Máccô Mc 8,27-35 được xem như là đoạn trung tâm
của Tin Mừng. Nếu xem trình thuật về sứ vụ công khai của Đức Giêsu như là hai
mái nhà thì đoạn văn này chính là cái “kèo” chính, điểm giao nhau giữa
hai mái nhà. Tin Mừng Máccô được khởi đầu bằng giới thiệu rằng: “Khởi đầu Tin
Mừng Đức Giêsu Kitô, Con Thiên Chúa”. Trong câu giới thiệu này, độc giả có
thể nhận ra 3 danh xưng của nhân vật chính của câu chuyện Tin Mừng: Đức Giêsu,
Đấng Kitô, và Con Thiên Chúa. Đức Giêsu là một tên gọi mà người Do Thái đương
thời ai cũng biết. Họ biết đến Người như là Giêsu Nadarét, hay chàng thợ mộc Giêsu
(Mc 6,3).[1] Dĩ
nhiên, để hiểu rằng Người là Đấng Kitô, và nhất là “Con của Thiên Chúa” không
phải là chuyện dễ dàng. Bằng chứng là trong Tin Mừng, không phải ai cũng hiểu,
và ai cũng tin được. Tin Mừng sẽ từng bước chứng minh điều này cho dân chúng
đương thời, cho các môn đệ, và cho độc giả qua mọi thời đại rằng Đức Giêsu là Đấng
Kitô và là Con Thiên Chúa. Chương 8 là chương giữa của Tin Mừng Máccô, gồm
có 16 chương. Từ chương đầu tiên đến chương 8, Đức Giêsu đã làm đủ loại phép lạ
và giảng dạy lời có uy quyền, để bày tỏ thân phận đích thực của mình. Đến giữa
Tin Mừng, Đức Giêsu mới thăm dò, kiểm tra xem dân chúng và chính các môn đệ hiểu
gì về Người. Có hai luồng tư tưởng khác biệt nhau rõ rệt: (i) Đám đông đoán chừng
Người là Gioan Tẩy Giả, Êlia, hay một trong cách ngôn sứ; (ii) Đại diện các môn
đệ, đã nói đúng rằng “Thầy là Đấng Kitô” (đúng như lời tựa của Tin Mừng). Tuy
nhiên, phải hiểu thế nào về Đấng Kitô, và phải hiểu Người cũng là Con Thiên
Chúa thì từ đoạn này (Mc 8,27-35), Đức Giêsu cần phải dạy các môn đệ nhiều hơn
nữa. Từ đoạn này cho đến lúc bước vào cuộc Thương Khó, Đức Giêsu dạy cho các
môn đệ biết về thân phận Đấng Kitô chịu đau khổ. Trong bối cảnh trực tiếp
đoạn văn này nằm ngay sau đoạn nói về phép lạ chữa lành người mù ở Bếtsaiđa.
Trong phép lạ này, có hai giai đoạn chữa lành anh mù: (i) Anh thấy người
ta trông như cây cối, họ đi đi lại lại (8,24); (ii) Anh trông rõ và khỏi hẳn;
anh thấy tỏ tường mọi sự (8,25). Hai giai đoạn này có thể tượng trưng cho hai
giai đoạn Đức Giêsu mạc khải (mở mắt) cho các môn đệ và dân chúng thấy Người
cách tỏ tường. Trước phép lạ này, Đức Giêsu đã quở trách các môn đệ rằng: “Anh
em có mắt mà không thấy, có tai mà không nghe ư?” (8,18). Sau trình thuật về
tuyên xưng của Phêrô, kèm theo tiền báo và dạy về Thương Khó – Chết – Phục Sinh,
Đức Giêsu “Biến Hình” trên núi cao (9,2-8) nhằm bày tỏ căn tính của mình
trước mắt các Tông Đồ. Lời tiền báo về mầu nhiệm Khổ nạn – Chết – Phục Sinh có
liên hệ chặt chẽ với hai lần tiến báo tiếp theo với cùng một nội dung trong 3
chương liên tiếp (8,27-30; 9,30-32; 10;32-34). Cả 3 Tin Mừng Nhất Lãm đều ghi lại
3 lần tiền báo như thế, nhưng chỉ trong Máccô độc giả mới thấy nhịp độ dày đặc
và dồn dập của thông diệp quan trọng này. Lời tiền báo này sẽ được hiện thực
hóa trong trình thuật về cuộc Thương Khó – Tử Nạn của Đức Giêsu.
Cấu trúc
Ngoài phần bối cảnh,
đoạn Mc 8,27-35 được chia làm hai phần khá rõ. Phần I: là câu hỏi và giải đáp
liên quan đến căn tính của Đức Giêsu. Có hai giải đáp và một lệnh cấm.
Giải đáp thứ nhất của dân chúng qua lời kể của các môn đệ: (A) Gioan Tẩy Giả, Êlia,
hay một trong các ngôn sứ. Giải pháp thứ hai từ các môn đệ qua lời tuyên xưng của
Phêrô: (B) “Thầy là Đấng Kitô”. Tiếp theo sau lời tuyên xưng này là một lệnh cấm
tiết lộ căn tính của Đức Giêsu cho bất kỳ ai (C). Phần II: là bài học về mầu
nhiệm Thương Khó – Chết – Phục Sinh của Đức Giêsu. Phần này là một cấu trúc đảo
đổi (chiasm), gồm có hai cặp thành phần song song với nhau: (A) Dạy về Thương
Khó – Chết – Phục Sinh // (A’) Dạy về ý nghĩa của Cuộc Thương Khó – Thập Giá –
Sự Sống; (B) Cảnh báo Phêrô trước lời dạy của Đức Giêsu// (B’) Cảnh báo của Đức
Giêsu trước phản ứng của Phêrô.
|
Bối cảnh (8,27a) I.
Căn Tính Đức Giêsu: Đức Giêsu là ai? (A) “Gioan Tẩy Giả,
Êlia, một trong các ngôn
sứ (8, 27b-28) (B) “Thầy là Đấng Kitô”
(8,29) (C) Lệnh cấm nói với ai về Người (8,30) II.
Dạy về cuộc Thương Khó (A)
Dạy về cuộc Đau khổ – Chết – Phục Sinh (8,31-32a) (B)
Phêrô khiển trách Người Đức Giêsu (8,32b) (B’) Đức Giêsu khiển
trách Phêrô (8,33) (A’) Dạy về Thập giá – Tự hủy – Sự Sống (8,34-35) |
Một sổ điểm chú giải
1. Kaisarea
của Philippos[2]:
Đây là danh xưng của thành phố nổi tiếng
nằm về phía Bắc của Galilê, dưới chân núi Hermon. Thành phố này thuộc lãnh địa
của tiểu vương Philíppos, một trong ba người con của vua Hêrôđê cả. Trong ba
tác giả Tin Mừng Nhất Lãm chỉ có Máccô và Mátthêu nhắc đến địa danh này. Máccô
nói là “những làng thuộc Kaisarêa của Philíppos” trong khi đó Mátthêu nói là “một
phần đất thuộc Kaisarêa của Philíppos”. Ý nghĩa của hai cách dùng này xem ra
không khác nhau là mấy. Điều đáng để ý ở đây là địa danh Kaisarêa Philíppos. Tại
sao các tác giả lại nhắc đến bối cảnh này. Đây là một thành phố khá lớn thời Đức
Giêsu. Danh xưng của nó được ghép bởi hai cái tên: (i) Tên của hoàng đế
Tiberius Kaisarêa Augustus, thời Đức Giêsu rao giảng (tại vị từ 14 CE – 37 CE,
Tổng trấn Pontius Pilatus, 26 CE – 36 CE), trước ông là hoàng đế là Kaisarêa
Augustus (tại vị, 27 BCE – 14 CE); (ii) Tên của tiểu vương Philíppos, con của
vua Hêrôđê cả. Tiểu vương này thường gọi là Hêrôđê Philippos II (tại vị, 4 BCE
– 34 CE, vùng đông Bắc sông Jorđan). Có một thành phố khác mang tên Kaisarêa nổi
tiếng hơn. Đó là thành phố cảng Kaisarêa Maritima, thủ phủ của đế quốc Rôma ở
Juđêa, nằm trên bờ biển Địa Trung Hải. Kaisarêa của Philíppos, nghĩa là thành
phố mang tên hoàng đế Rôma (Kaisarêa), được tiểu vương Philippos xây. Về mặt
tôn giáo, đây là thành phố thờ thần Hy Lạp mang tên là Pan nổi tiếng (thần mình
người đầu dê). Ngày nay, còn có hai dấu tích về hai đền thờ, được sử dụng thờ
thần Pan thời bấy giờ. Như thế, chúng ta có thể đoán ngụ ý của tác giả khi ra để
cho Đức Giêsu ra “đề kiểm tra” cho các môn đệ trong bối cảnh này. Tại nơi mà, về
mặt chính trị, người ta tôn vinh hoàng đế của Rôma và về mặt tôn giáo, người ta
thờ thần Pan của Hy Lạp, thì người ta trả lời thế nào về vị thế của Đức Giêsu,
các môn đệ hiểu thế nào về căn tính người Thầy của họ? Đâu là vị trí của Đức Giêsu
so sánh với những nhân vật được tôn vinh/ thờ phượng nơi thành phố này? Câu hỏi
được đặt ra có vẻ đúng lúc và đúng nơi.
2. “Người
ta nói Ta là ai?” Như đã nói trong phần “bối cảnh”, đây là câu hỏi kiểm tra
chất lượng của học kỳ dành cho các môn đệ sau một thời gian theo Đức Giêsu học
hỏi và nhìn thấy nhiều dấu lạ Người làm. Ngay trước đề thi này là những trình
thuật liên tục về những phép lạ: Chữa con gái người phụ nữ gốc Phênixi, xứ Xyri
(7,24-30); Chữa người vừa điếc vừa ngọng (7,31-37); Hóa bánh ra nhiều lần thứ
hai (8,1-10). Những phép lạ này cùng với vô số phép lạ trước đó nữa là những dữ
liệu quá nhiều để cho các môn đệ giải câu hỏi kiểm tra này. Câu hỏi này đã có lần
được những người đồng hương giải đáp vừa đúng vừa trật: đúng là họ biết Người
là bác thợ, con bà Maria, và anh em của Người là Giôxét, Juđa, Simon, chị em của
Người là bà con lối xóm với họ (6,3); sai ở chỗ họ nhìn nhận phẩm chất ngôn sứ
nơi Người, không thấy được năng lực thần linh khác biệt nơi Người (6,5-6).
3. “Gioan Tẩy Giả, Êlia, một trong các ngôn sứ”:
Đáp án này do các môn đệ gom góp lại từ dân chúng. Thật ra, tất cả những đáp án
này đã được tác giả nói đến trong trình thuật liên quan đến sự nổi danh của Đức
Giêsu được vua Hêrôđê nhận biết (5,14-16). Trong trình thuật đó, vua Hêrôđê đã
khẳng định rằng Đức Giêsu chính là ông Gioan mà vua đã cho chém đầu: “Ông
Gioan, ta đã cho chém đầu, chính ông ấy đã trỗi dậy” (5,16). Niềm tin rằng Đức Giêsu
chính là Gioan Tẩy Giả được chứng minh bằng hiệu quả là các phép lạ Người làm:
“Đó là ông Gioan Tẩy Giả đã từ cõi chết trỗi dậy nên mới có quyền năng làm phép
lạ” (5,14). Sự đồng hóa Đức Giêsu với ngôn sứ Êlia có lẽ cũng nằm trong lý do
làm phép lạ ấy. Ông Êlia là một ngôn sứ lẫy lừng thời Cựu Ước. Ông cũng làm nhiều
phép lạ: Phép lạ làm cho vò dầu không cạn và hũ bột không vơi ở Xarépta (1 V
17,7-15); Làm cho con trai bà góa Xarépta sống lại (1 V 17,17-24). Ông không chết
nhưng được mang đi trong cơn gió lốc trên một cỗ xe đỏ như lửa và những con ngựa
đỏ như lửa (2 V 2,1.11). Ngôn sứ Êlia được ngôn sứ Mikha loan báo là sẽ trở lại
trước ngày “vĩ đại và kinh hoàng” của Đức Chúa (Mk 4,5). Trong Tân Ước, chính Đức
Giêsu ám chỉ Êlia chính là Gioan Tẩy Giả (Mt 11,14; 17,10-12; Mc 9,12), qua đó
gián tiếp chối từ câu trả lời của chúng. Đức Giêsu cũng không thể nào là Gioan
Tẩy Giả được bởi lẽ chính Người đã chịu phép dìm của chính Gioan Tẩy Giả (Mc
1,9-11; Mt 3,13-17; Lc 3,21-22). Mátthêu còn thêm vào “ngôn sứ Giêrêmia” ngay
sau “ngôn sứ Êlia” trước cụm từ “hay một trong các ngôn sứ”. Máccô chỉ có cụm từ
“một trong cách ngôn sứ”. Đức Giêsu đã từng ví mình như một ngôn sứ khi Người bị
chối từ tại quê nhà Nadarét. Người xem đó như là hình ảnh một ngôn sứ bị chối từ
“ở chính quê hương mình và trong gia đình mình” (Mt 13,57; Mc 6,4; Lc 4,24; Ga
4,44). Đức Giêsu đồng hóa mình với hình ảnh một ngôn sứ phải chết trong thành Jêrusalem:
“Hôm nay, ngày mai và ngày mốt tôi phải tiếp tục đi, vì ngôn sứ mà chết ngoài
thành Jêrusalem thì không được” (Lc 13,33). Trong bối cảnh Người vào thành Jêrusalem
huy hoàng, dân chúng cũng gọi Người là ngôn sứ: “Ngôn sứ Giêsu người Nadarét, xứ
Galilê đấy” (Mt 21,11; Cf. 21,46). Khi Đức Giêsu làm cho con trai bà góa thành
Nain sống lại, dân chúng đã kính sợ và tôn vinh Thiên Chúa rằng: “Một ngôn sứ
vĩ đại đã xuất hiện giữa chúng ta, và Thiên Chúa đã viếng thăm dân Người” (Lc
7,16; Cf. Ga 6,14; 7,40). Người phụ nữ Samari cũng nhìn nhận Đức Giêsu là một vị
ngôn sứ (Ga 4,19). Người mù từ thuở mới sinh cũng tuyên xưng tương tự (Ga
9,17). Trong con mắt của các môn đệ, Người là vị “ngôn sứ đầy uy thế trong việc
làm cũng như lời nói trước mặt Thiên Chúa và toàn dân” (Lc 24,19). Như thế, Đức
Giêsu quả thực là một ngôn sứ theo hai nghĩa: (i) Người rao giảng và làm phép lạ;
(ii) Người bị chối từ và bị giết chết.
4.
“Đấng Kitô”: Đây chính là danh
xưng mang ý nghĩa Kitô học khá cao trong truyền thống Tân Ước. Danh xưng này đã
được Máccô giới thiệu ngay trong câu đầu tiên của Tin Mừng thứ hai. Thế nhưng,
đó là một danh xưng được các môn đệ nghiệm ra với một nửa ý nghĩa, sau một quá
trình dài theo Đức Giêsu. Sau này, danh xưng Giêsu Kitô đi liền với nhau quen
thuộc đến nỗi người ta nhiều khi nhầm tưởng đó là tên gọi bình thường mà quên
đi ý nghĩa Kitô học cao sâu thẳm của nó. Đó là câu trả lời long trọng của Phêrô
đại diện cho các môn đệ. Câu trả lời này tách biệt Phêrô và nhóm môn đệ ra khỏi
nhóm dân chúng. Christos có nguồn gốc từ trong tiếng Do Thái, [המשיח]
(Mêsia), người được xức dầu. Nó được dùng như một danh hiệu thuộc hoàng
gia. Đức Giêsu được gọi Mêsia nhiều lần khác, như trong Mc 8,29, 14,61 và 15,
32 và được ám chỉ như Đấng Mêsia trong Mc 9,42, 12,35 và 13,21.[3]
Lời tuyên xưng của Phêrô gắn liền với một truyền thống lâu đời trong dân Do
Thái. Đấng Mêsia là Đấng hằng được
mong đợi, sẽ mang đến một vương quốc bền vững mãi mãi. Truyền thống này xuất
phát từ lời hứa với vua Đavíd trong sách SamuEL quyển thứ hai chương 7 và lời của
ngôn sứ Isaiah với nhà Đavíd, vua Akhát trong sách ngôn sứ Isaiah, cũng chương
7. Sách SamuEL quyển thứ hai kể rằng,
khi vua Đavíd đã yên vị trong cung điện bằng gỗ bá hương còn Hòm Bia Thiên Chúa
thì ở trong lều vải. Đavíd chạnh lòng và muốn xây cho Chúa một ngôi nhà đẹp. Ít
ra thì ngôi nhà ấy cũng bằng gỗ bá hương như cung điện của ông. Tuy nhiên, Đức
Chúa đã bảo Nathan nói với Đavíd rằng: “Khi ngày đời của ngươi đã mãn và ngươi
đã nằm xuống với cha ông, Ta sẽ cho dòng dõi ngươi đứng lên kế vị ngươi, một
người do chính ngươi sinh ra, và Ta sẽ làm cho vương quốc của nó được vững bền…nhà
của ngươi và vương quyền của ngươi sẽ tồn tại mãi mãi trước mặt Ta; ngai vàng của
ngươi sẽ vững bền mãi mãi” (2Sm 7,12-16). Và trong bối cảnh liên quân Aram và
vương quốc miền Bắc (IsraEL) đang tiến đánh Juđa. Vua Akhát và thần dân của
vương quốc miền Nam (Juđa), Isaiah được sai đến an ủi và khích lệ Akhát đến hai
lần. Lần thứ nhất, Đức Chúa bảo Isaia nói với Akhát cứ bình tĩnh, chớ sờn lòng,
chuyện ấy sẽ không xảy ra: “Nếu các ngươi không vững tin, thì các ngươi sẽ
không đứng vững” (Is 7,9). Lần thứ hai, Đức Chúa bảo vua Akhát hãy xin một dấu.
Nhưng Akhát trả lời rằng: “Tôi sẽ không xin, tôi không dám thử thách Đức Chúa”.
Isaia liền nói : “Chính Chúa Thượng sẽ ban cho các ngươi một dấu: “Này đây
một trinh nữ sẽ thụ thai, sinh hạ một con trai, và đặt tên là EmmanuEL” (Is
7,14 ; Cf. Is 11,1-5).[4] Ngôn
sứ Jêrêmia cũng nói đến lời hứa của Đức Chúa: “Ta sẽ làm nẩy sinh cho nhà Đavíd
một chồi non chính trực. Vị vua lên ngôi vị sẽ là người khôn ngoan tài giỏi
trong xứ sở, vua sẽ thi hành điều chính trực công minh. Thời bấy giờ Juđa sẽ được
cứu thoát, IsraEL được sống yên hàn. Danh hiệu người ta tặng vua ấy sẽ là ‘Đức
Chúa sự công chính của chúng ta’” (Gr 23,5-6). Ngôn sứ Mikha nói về nơi mà Đấng
chăn dắt IsraEL sẽ ra đời: “Phần ngươi, hỡi Bếtlehem Épratha, ngươi nhỏ bé nhất
trong các chi tộc Juđa, từ nơi ngươi, Ta sẽ cho xuất hiện một vị có sứ mạng thống
lãnh IsraEL, nguồn gốc của người có từ trước, từ thuở xa xưa” (Mk 5,1). Đức Giêsu
không từ chối câu trả lời của Phêrô, nghĩa là lời tuyên xưng của Phêrô đúng về
cơ bản. Còn về ý nghĩa thực sự của danh xưng này thì Phêrô và các môn đệ cần phải
học hỏi thêm. Mátthêu thêm vào danh xưng “Con Thiên Chúa Hằng Sống” sau danh
xưng “Đấng Kitô”: “Thầy là Đấng Kitô, Con Thiên Chúa Hằng Sống” (Mt 16,16),
trong khi Luca nói rằng “Thầy là Đấng Kitô của Thiên Chúa” (Lc 9,20). Dường như
Luca và Mátthêu muốn mạc khải căn tính thần linh nơi Đức Giêsu.
5.
Cảnh cáo: Động từ “cảnh
cáo” (ἐπιτιμάω) được dùng 3 lần trong đoạn Tin Mừng này.
Hai lần có chủ ngữ là Đức Giêsu và một lần chủ ngữ là Phêrô. (i) Sau khi Phêrô
tuyên xưng “Thầy là Đấng Kitô”, Đức Giêsu liền “cảnh cáo” (có thể hiểu là căn dặn,
khuyến cáo, hoặc cấm) họ để họ không nói cho ai về Người. Mátthêu nói rõ hơn “để
họ không nói với ai Người là Đấng Kitô” (16,20). Luca chỉ dùng đại từ “điều
này” (touto) (9,21), có thể thay thế cho nội dung lời tuyên xưng. Đây được gọi
là “bí mật Mêsia”.[5] Trong bối cảnh này các môn đệ chưa được
tiết lộ thân phận của Người vì họ chưa hiểu hết ý nghĩa của danh xưng “Đấng Kitô”.
Họ chỉ mới hiểu được khía cạnh vinh quang của Người như là: Giảng dạy uy quyền,
làm nhiều phép lạ, dẹp yên sóng biển, hóa bánh ra nhiều[6]… Họ cần phải hiểu những khía cạnh khác nữa
của Đấng Kitô. (ii) Sau khi Đức Giêsu tiền báo về mầu nhiệm Khổ Nạn – Chết – Phục
Sinh, Phêrô liền dẫn Người riêng ra và bắt đầu “cảnh cáo” (có thể hiểu là can gián)
Người. Đây có thể là phản ứng tiêu cực của Phêrô trước Mầu Nhiệm Khổ Nạn. Mátthêu
còn thêm vào nội dung lời can gián của Phêrô: “Xin Thiên Chúa ban ân sủng cho
Ngài, Chúa ơi! Điều này sẽ không xảy ra cho Ngài” (Mt 16,22). (iii) Sau phản ứng
này, Đức Giêsu quay lại nhìn các môn đệ, rồi “cảnh cáo” (có thể hiểu là khiển
trách) Phêrô. Phêrô nói riêng với Đức Giêsu, nhưng Đức Giêsu “khiển trách” Phêrô
khi “quay lại và nhìn” các môn đệ. Điều này ngụ ý rằng nếu có ai trong các môn
đệ cùng chung ý hướng như Phêrô, tức là can ngăn Thầy, thì cùng chịu một lời
trách mắng tương tự.
6. Người phải đau khổ – bị giết chết – phục sinh:
|
Ba lần tiên báo về khổ nạn-chết-phục sinh |
||
|
8,31 |
9,31 |
10,33-34 |
|
Nhất thiết là… Con Người Phải đau khổ nhiều và bị chối bỏ Bởi các kỳ mục, thượng tế và kinh sư
Bị giết chết Và sau ba ngày Người sẽ trỗi dậy |
Con Người Sẽ bị nộp cho người đời
Họ sẽ giết người Và sau ba ngày Người sẽ trỗi dậy |
Con Người Sẽ bị nộp Cho các thượng tế và kinh sư Họ sẽ kết án tử hình Người Nộp Người cho dân ngoại Và họ sẽ đánh Người, khạc nhổ vào Người và hành hạ
Người
Và họ sẽ giết Người Và sau ba ngày Người sẽ trỗi dậy |
Sau lời tuyên xưng của Phêrô, Đức Giêsu cấm họ không được nói cho ai điều này, vì họ chưa hiểu biết trọn vẹn về Đấng Kitô. Chính vì vậy, người thuật chuyện cho chúng ta biết rằng “Người bắt đầu dạy họ rằng”. Mở đầu cho lời dạy quan trọng này là động từ không ngôi: “cần thiết, phải” (δεῖ: Con Người cần phải, nhất thiết phải…).[7] Động từ không ngôi này thường được dùng để diễn tả một nhiệm vụ thần linh có tính bắt buộc. Đây là mạc khải quan trọng về mầu nhiệm Khổ Nạn – Chết – Phục Sinh, thông điệp nền tảng, mà Đức Giêsu sẽ mạc khải nhưng cũng là mệnh đề khởi đầu cho toàn bộ quá trình mạc khải về những điều mà các môn đệ chưa hiểu về Đấng Kitô, mà họ vừa tuyên xưng. Từ lúc này trở về sau, Đức Giêsu bắt đầu từ từ dạy họ tất cả.[8] Sau lần tiền báo này, sẽ có thêm hai lần nữa (tổng cộng có ba lần)[9] Đức Giêsu thông báo cùng nội dung tương tự (8,31; 9,31; 10,33-34).[10] Thông điệp nền tảng này chính là đỉnh cao của sứ vụ công khai của Đức Giêsu, là mấu chốt cho ơn cứu độ nhân loại. Mạc khải này quả thật mang đến một cú sốc quá lớn đối với Phêrô và các môn đệ. Trong mạc khải của Đức Giêsu có một điều rất quan trọng, “sau ba ngày Người sẽ trỗi dậy”. Tuy nhiên, các môn đệ dường như quên bẳng đi chi tiết này và không muốn để ý đến. Họ bị hoảng sợ trước sự đau khổ và cái chết của Đấng Kitô quyền uy, vinh quang mà họ đang say mê. Đó là Đấng họ đang mong chờ, chứ sống lại thì có nghĩa lý gì đâu. Họ quên hẳn đi chi tiết quan trọng đó cho đến khi Người thật sự sống lại, nên ai nấy đều ngỡ ngàng không tin nổi điều đó là sự thật. Đức Giêsu phải hiện ra lần này đến lần khác với cá nhân có và tập thể có để tỏ bày, giải thích, khiển trách, nhắc nhở. Cuối cùng, họ cũng hiểu ra được và tin vào Đấng Phục Sinh và nhận lãnh sứ mệnh rao truyền.
7. Ba ngày: Con số 3 là một con số khá đặc biệt trong truyền thống Tân Ước: Ba lần Đức Giêsu tiền báo về cuộc khổ nạn - Phục Sinh; bộ ba môn đệ Phêrô, Giacôbê và Gioan; Phêrô chối Chúa ba lần; Đức Giêsu đi cầu nguyện ba lần cùng một nội dung trong Vườn Cây Dầu (Mc 14,41) ; Đức Giêsu hỏi Gioan ba lần “Con có yêu mến Thầy không” (Phêrô đáp trả ba lần là “thưa Thầy có”); Dân chúng ở với Đức Giêsu ba ngày rồi mà không có gì ăn (Mt 15,32; Mc 8,2); Ông Phêrô muốn dựng ba cái lều cho Đức Giêsu, Môsê và Êlia trên Núi Biến Hình (Mc 9,5; Mt 17,4; Lc 9,33); Ba người họp lại nhân danh Đức Giêsu thì có Người ở giữa (Mt 18,20); Đức Giêsu ở lại trong đền thờ ba ngày (Lc 2,46); … Con số ba đặc biệt liên quan đến sự chết và sự sống lại. Đức Giêsu của Máccô nói rằng ba ngày sau khi chết Người sẽ trỗi dậy (Mc 8,31; 9,31) trong khi đó Đức Giêsu của Mátthêu và Luca thì nói là “ngày thứ ba”, Người sẽ trỗi dậy (Mt 17,23; Lc 9,22; Cf. Lc 24,7.21) (Kinh Tin Kính, “Ngày thứ ba”, Người sống lại như lời Thánh Kinh). Đức Giêsu cũng báo trước bằng những hình ảnh khác nhau về cái chết và sự sống lại của Người liên quan đến con số “ba ngày”: Ông Giôna đã ở trong bụng kình ngư ba ngày ba đêm, thì Con Người cũng sẽ ở trong lòng đất ba ngày ba đêm như vậy (Mt 12,40; Gn 2,1); Ông Ladarô cũng được mai táng 3 ngày, ngày thứ bốn được Đức Giêsu gọi ra khỏi mồ (Ga 11,39.43-44); Các ngươi cứ phá hủy đền thờ này đi nội trong ba ngày, Ta sẽ hồi phục lại nó (Ga 2,19-20: Cf. Mt 26,61; 27,40.63; Mc 14,58; 15,29). Trong văn hóa Do Thái, chết 3 ngày thì mới là chết thật sự. Chính vì thế, Đức Giêsu dùng con số ba ngày như muốn chứng mình rằng Người đã chết thật sự chứ không phải giả chết.[11]
8. Kỳ
mục – Thượng tế – Kinh sư: Đây là bộ ba các nhóm nhân vật đức cao vọng trọng,
quyền chức, hiểu biết, và cả kinh nghiệm bậc nhất trong dân Do Thái. Họ đồng thời
cũng có thể là các thành viên của Thượng Hội Đồng Do Thái.[12] Họ
là những đối thủ chính yếu của Đức Giêsu. Trong 3 lần tiền báo về cuộc Thương
Khó – Chết – Phục Sinh trong Tin Mừng, có đến hai lần Máccô nhắc đến những nhóm
người này. Trong lần tiền báo thứ nhất, cả ba nhóm người cũng được nhắc đến như
là những người chối bỏ Đức Giêsu (8,31; Lc 9,22; Mt 16,21). Trong lần tiền báo
thứ ba, chỉ có nhóm các thượng tế và kinh sư, được nhắc đến như là những kẻ lên
án xử tử Người và nộp Người cho dân ngoại (ngụ ý là Phi-la-tô) (10,33). Riêng lần
thứ hai, động từ “nộp” được dùng ở thể bị động (Con Người sẽ bị nộp vào tay người
ta). Tác nhân của hành động nộp có thể là nhóm kinh sư và pharisêu như ở lần thứ
ba, hoặc cũng có thể ám chỉ đến Juđa Iscariốt. Sau khi Đức Giêsu thanh tẩy đền
thờ, bộ ba nhóm này đã chất vấn Đức Giêsu về quyền của Người: “Ông lấy quyền
nào mà làm các điều ấy, hay ai đã cho ông quyền để làm các điều ấy” (11,27-28;
Lc 20,1; Mt 21,23). Sau khi Đức Giêsu kể dụ ngôn những người làm vườn nho sát
nhân, hạ nhục, đánh đập, giết chết các đầy tớ của ông chủ, thậm chí giết luôn cả
đứa con duy nhất của ông, họ đã tìm cách bắt Người (Mc 12,12). Cuối cùng họ sai
người đi bắt Đức Giêsu trong Vườn Cây Dầu (14,43; Lc 22,52; Mt 26,47); Tề tựu đầy
đủ để xét xử Người (Mc 14,53; Mt 26,57); Bàn kế hại Đức Giêsu, để xử tử Người
(Mt 27,1); Họp bàn với nhau, rồi trói Đức Giêsu lại, giải đi nộp cho Philatô
(Mc 15,1); Xúi đám đông đòi tha cho Banaba mà giết Đức Giêsu (Mt 27,20). Tất cả
đều xảy ra đúng như lời Đức Giêsu đã báo trước.
9. “Đi
ra phía sau Ta, Xatan”: Đức Giêsu gọi khiển trách Phêrô là “Xatan”. Xatan
chính là tên cám dỗ Đức Giêsu trong hoang địa và Đức Giêsu đã chiến thắng (Mt
4,1-11). Vào cuối cuộc cám dỗ ấy, Đức Giêsu đã ra lệnh cho Xatan: “Hãy cút khỏi
đây”, Xatan. Trong bối cảnh này, Đức Giêsu cũng như đang gặp lại cơn cám dỗ của
Xatan trong suy nghĩa và lời nói của Phêrô. Xatan muốn Đức Giêsu nghe theo lời
nó, để thỏa mãn những nhu cầu của bản thân mà quên đi ý định của Chúa Cha. Phêrô
cũng mong Đức Giêsu không phải trải qua mầu nhiệm đau khổ và sự chết như Người
vừa tiền báo. Chính vì thế, Đức Giêsu đã không ngần ngại gọi Phêrô là Xatan và
cũng ra lệnh “Đi về phía sau Thầy” (biến đi khỏi mắt Thầy). Động từ được sử dụng
cho cả Xatan và Phêrô là một: “Đi khỏi”, ở mệnh lệnh cách (ὕπαγε). Phêrô dường
như đang muốn đi trước Thầy mình, muốn hướng dẫn cho Thầy mình cách tránh né sứ
vụ. Chất Xatan của Phêrô có thể được hiểu như là “không suy nghĩ theo công việc
của Chúa mà nghĩ theo phi vụ của con người” (8,33).
10. Từ
bỏ chính mình – vác lấy thập giá của mình – theo: Trước khi Đức Giêsu nói lời
(từ bỏ, vác lấy thệp giá, theo) người thuật chuyện cho biết rằng Đức Giêsu đã “gọi”
đám đông và các môn đệ đến với Người (προσκαλεσάμενος) (Mc 8,34).
Đây là tiếng gọi thần linh cho một sứ vụ thần linh. Lời mời gọi này dành cho cả
các môn đệ và đám đông. Muốn đi theo lời mời gọi này, phải làm 3 hành động cùng
lúc: “Từ bỏ chính mình”, “vác thập giá của mình”, và “đi theo” Chúa. Đây được
xem là một tiến trình hoàn hảo của một người môn đệ. Các môn đệ đã từ bỏ gia
đình, công việc và cuộc sống ổn định để theo Chúa. Tuy nhiên, đó chỉ là bước khởi
đầu. Muốn theo Đức Giêsu đúng nghĩa hơn, họ được mời gọi phải từ bỏ chính mình
và vác thập giá của mình. Thánh Luca còn thêm vào cụm giới từ “suốt ngày, từng
ngày” (καθ᾽ ἡμέραν) vào sau động
từ “vác thập giá của mình” (Lc 9,23). Thánh Luca và Mátthêu còn ghi lại tính chất
quyết định của việc “vác thập giá” trong ơn gọi làm môn đệ của Đức Giêsu: “Ai
không vác lấy thập giá mình mà theo tôi thì không thể làm môi đệ tôi được” (Lc
14,27; Mt 10,38). Từ bỏ chính mình trong bối cảnh này, bối cảnh sau lời “can
gián” của Phêrô, có nghĩa là từ bỏ những suy nghĩ về lợi ích riêng tư của mình;
Suy nghĩ theo cách của con người mà quên đi ý muốn thật sự của Thiên Chúa. Trong
bối cảnh rộng hơn là từ bỏ ý riêng của mình để làm theo ý Chúa Cha (x. Mt 7,21;
12,50; Mc 3,35; Ga 4,34; 5,30; 6,38). “Thập giá” trong bối cảnh này tương tự
như thập giá của Đức Giêsu: “Phải đau khổ nhiều và bị các kỳ mục và các thượng
tế và kinh sư nộp và bị giết chết và sau ba ngày Người sẽ trỗi dậy”. Thập giá
trong bối cảnh xa hơn là toàn bộ cuộc khổ nạn và các chết của Đức Giêsu trên thập
giá. Đại từ sở hữu (của chính mình, của chính người ấy) đi ngay sau danh từ thập
giá xác định rõ ràng “thập giá” đó là của mỗi cá nhân những người muốn theo
Chúa chứ không phải là của Chúa. Đức Giêsu đã vác lấy thập giá của chính mình
(Ga 19,17). Cả 3 Tin Mừng Nhất Lãm đều nhắc đến sự kiện ông Simôn vác thập giá
đỡ cho Đức Giêsu (Mc 15,21; Mt 27,32; Lc 23,26), trong khi đó Gioan nhấn mạnh rằng
“chính Người vác thập giá của mình”. Điều này có thể đánh tan suy nghĩ bình dân
rằng Chúa gửi thập giá đến cho từng người. Có lẽ không phải như thế! Thập giá vẫn
có đó trong cuộc đời mỗi người như một phương tiện để người ta bày tỏ niềm tin,
lòng thành tín và tình yêu đối với Chúa và với tha nhân. Tình yêu không thập
giá là tình yêu dổm; Thập giá không tình yêu là thập giá hờ. Thập giá chỉ có
giá trị thực sự khi nó phát xuất từ sự tự nguyện dâng hiến vì yêu thương. Tình
yêu đích thực luôn đòi hỏi một sự trả giá và hy sinh. Đức Giêsu đã chịu đóng
đinh và chết trên chính thập giá mà người ta trao cho Người vác (Mt 27,35; Mc 15,24;
Lc 23,33) mặc cho người đời vẫn thách thức và cám dỗ Người “xuống khỏi thập
giá” (Mt 27,40.42; Mc 15,30.32; Lc 23,39). Đó là hình ảnh rõ nét và hoàn hảo
cho mầu nhiệm tự hủy chính mình, vác lấy thập giá mình và làm theo ý muốn Chúa
Cha.
11. Cứu
– phá hủy – phá hủy – cứu (mạng sống): Máccô dùng cấu trúc đảo đổi
(chiamus), một cấu trúc đặc trưng trong văn chương Hy Lạp, để diễn tả mối liên
hệ vừa hỗ tương vừa nghịch lý của nguyên do sâu xa của mầu nhiệm tự hủy, mà Đức
Giêsu mời gọi các môn đệ và đám đông dấn thân. Các mệnh đề này được bắt đầu bằng
một liên từ chỉ nguyên do “bởi vì” (yar, γὰρ).[13] Rõ
ràng, các mệnh đề sau có liên hệ cách chặt chẽ với lời mời gọi ngay trước đó:
“Từ bỏ chính mình” – “Vác thập giá mình” – “Đi theo” Đức Giêsu. Động từ “từ bỏ”
ở trên được minh họa cách cụ thể, sống động bằng hành động “phá hủy” (có thể là
giết chết) mạng sống mình. Danh từ “ψυχή” có nghĩa là “linh hồn”, “sự
sống thể lý”; hay toàn bộ con người cả hồn và xác. Tạm gọi 4 lần xuất hiện của
danh từ “xuykhe” trong đoạn này theo thứ tự từ 1 dến 4. Trong bối cảnh này, “xuykhe1”
có thể hiểu là sự sống thể lý (muốn cứu sự sống thể lý); “xuykhe2” là
toàn bộ xác và hồn. Nghĩa là muốn cứu sự sống thể lý thì mất hết cả hồn lẫn xác
trong tương lai, đồng nghĩa với vào hỏa ngục. Tương tự, “xuykhe3” có
thể hiểu là sự sống thể lý (muốn cứu sự sống thể lý); “xuykhe4” là
toàn bộ xác và hồn. Nghĩa là, sự tự hủy sự sống thể lý có thể mang lại sự sống
xác hồn vĩnh cửu. Đức Giêsu là minh họa cụ thể cho triết lý này. Người đã tự hủy,
chết đi về thể xác rồi được Phục Sinh vinh quang và được trao ban toàn quyền
trên trời dưới đất (Mt 28,18). Các thánh tử đạo, đầu tiên là thánh Stêphanô là
những minh chứng sống động cho mầu nhiệm tự hủy và đạt đến vinh quang sáng ngời.
Động từ “cứu” (σῴζω) được dùng hai lần trong câu này cũng rất có chủ
ý (Mt 1,21). Đức Giêsu là Đấng Cứu Độ (σωτὴρ), là Đấng Kitô và là Đức Chúa (Lc 2,11). Thánh Giuse được chỉ thị phải gọi
tên Người là Giêsu vì Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi của họ (Mt 1,21).
Gioan Tẩy Giả giới thiệu Đức Giêsu là “Chiên Thiên Chúa”, Đấng xóa bỏ tội trần
gian. Những người dân làng Samari đã tuyên xưng Đức Giêsu là Đấng Cứu Độ trần
gian khi Đức Giêsu đến đó và lưu lại hai ngày (Ga 4,42). Năng lực cứu độ ở nơi
Đức Giêsu. Người ta có cứu được mạng sống mình cũng nhờ vào Đức Giêsu Phục
Sinh. Mục tiêu cuối cùng của cả đời người là “sự sống đời đời”. Mục tiêu cuối
cùng của toàn bộ Tin Mừng cũng là để người ta có thể tin “Đức Giêsu là Đấng Kitô,
Con Thiên Chúa, để nhờ tin mà có sự sống” (Ga 20,31). Nhìn vào phần cấu trúc
(phần II) chúng ta có thể nhận ra cách dễ dàng sự song song giữa hai lần dạy của
Đức Giêsu: (A) Khổ Nạn – Chết – Phục Sinh // (A’) Thập Giá – Tự Hủy
– Sự Sống (xuykhe). Sự phục sinh song song với sự sự sống. Sự sống ở đây chính
là sự sống lại và sự sống đời đời, khởi đầu bằng sự phục sinh của Đức Giêsu.
|
Cấu trúc
đảo đổi (chiasmus) (Mc 8,35) ABB’A’ |
|
(A) ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν1 αὐτοῦ σῶσαι (B) ἀπολέσει αὐτήν2· (B’) ὃς δ᾽ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ψυχὴν3 αὐτοῦ ἕνεκεν ἐμοῦ (A’) οὗτος σώσει αὐτήν4. (Lk. 9:24 BGT) |
|
(A) Ai muốn cứu mạng sống1 mình (B) Sẽ phá hủy nó2 (B’) Ai phá hủy mạng sống3 (A’) Sẽ cứu nó4 |
Bình luận tổng quát
Sau một quãng thời
gian dài các môn đệ theo Đức Giêsu, chứng kiến bao nhiêu phép lạ Người làm, từ
trừ quỷ, đi trên nước, chữa mọi loại bệnh tật, hóa bánh ra nhiều (2 lần), và
cho người chết sống lại, đã đến lúc các môn đệ phải bước vào kỳ thi kiểm tra nhận
thức về Thầy của mình. Câu hỏi rất đơn giản: “Người ta nói Con Người là ai? Còn
anh em nói Thầy là ai?” Câu trả lời của các môn đệ về suy nghĩ của dân chúng được
gop góp từ đoạn văn Mc 6,14-16: Gioan Tẩy Giả, Êlia, một trong các ngôn sứ. Câu
trả lời của Phêrô như một phần kết tốt đẹp cho nửa phần đầu của Tin Mừng Máccô
(từ chương 1 đến chương 8). Máccô giới thiệu đây là Tin Mừng của Đức Giêsu, Đấng
Kitô, Con Thiên Chúa (Mc 1,1). Giờ đây, Phêrô đã tuyên xưng Đức Giêsu là Đấng Kitô.
Lời tuyên xưng ấy là đúng chính xác rồi. Tuy nhiên, Đức Giêsu lại cấm ngặt
không cho các ông nói về Người. Điều này chứng tỏ rằng các môn đệ vẫn chưa hiểu
đầy đủ ý nghĩa của căn tính “Kitô” mà họ tuyên xưng. Đấng Kitô mà họ đang thấy
là một Đấng Kitô quyền năng huy hoàng theo kiểu hoàng gia và nhà giải phóng.
Còn một mặt khác của Đấng Kitô mà họ chưa biết và cũng không bao giờ muốn biết.
Đó là Đấng Kitô chịu nhiều đau khổ – chịu chết – phục sinh. Đây là mầu nhiệm nền
tảng trong sứ vụ của Đấng Kitô. Thế nhưng, vừa khi nghe điều đó, Phêrô đã vội
can gián, không muốn Đức Giêsu nói về điều đó. Vì nếu điều đó xảy ra, thì mộng
vàng của tất cả các môn đệ đều tan thành mây khói. Đức Giêsu chết là hết, chẳng
còn danh vọng gì nữa. Ơn gọi môn đệ sẽ kết thúc trong bi thảm, thất bại. Đức Giêsu
đã cho Phêrô thấy, đó là ý tưởng của Xatan. Tên cám dỗ đã dùng mọi cách khiến Đức
Giêsu phải sa ngã trong sa mạc 40 đêm ngày. Tuy nhiên, cuối cùng Đức Giêsu đã
chiến thắng nó. Câu mệnh lệnh: “Xatan kia xéo đi! (biến đi)” (Mt 4,10), có cùng
động từ với câu mệnh lệnh Đức Giêsu dùng cho Phêrô: “Xatan, xéo ra đằng sau Thầy”
(Mc 8,33). Phêrô không phải Xatan nhưng ý tưởng suy nghĩ của ông lặp lại y
chang mưu đồ cám dỗ của Xatan. Ý tưởng cám dỗ lại một lần nữa xuất hiện khi Đức
Giêsu đang trong giây phút thập tử nhất sinh. Người qua kẻ lại xúi dục Người xuống
khỏi thệp giá: “Nếu mi là Con Thiên Chúa, thì xuống khỏi thập giá xem nào” (Mt
27,40; Mc 15,30); “hắn là vua IsraEL! Hắn cứ xuống khỏi thập giá ngay bây giờ
đi, chúng ta tin hắn liền! (Mt 27,42; Mc 15,32). Đức Giêsu lại một lần nữa chiến
thắng cám dỗ của ma quỷ. Người đã sẵn sàng tự hủy và chết trên thập giá, vì
vâng theo thánh ý Cha và yêu thương nhân loại. Người mời gọi tất cả những ai muốn
theo Người, muốn làm môn đệ Người, phải từ bỏ chính mình, vác lấy thập giá mình
mà theo. Từ bỏ mình để nghe theo thánh ý Chúa Cha. Vác thập giá của mình là bước
vào hành trình Khổ Nạn với Đức Giêsu. Chỉ khi dám phá hủy sự sống thể lý thì
người môn đệ mới cứu được sự sống hồn xác đời đời như Đức Giêsu Kitô. Sự tự hủy
sự sống thể lý chỉ có giá trị cao quý thật sự khi nó bắt nguồn từ tình yêu và
cho tình yêu. Ngược lại một tình yêu không có sự tự hủy, sự hy sinh thì khó có
thể nảy sinh hoa trái hạnh phúc.
Mỗi người sinh ra trên cuộc đời này đều được
Thiên Chúa đặt để trong một mối dây ràng buộc yêu thương đối với một hay nhiều
người khác. Tất cả đều được sinh ra từ tình yêu quan phòng của Thiên Chúa Ban
Ngôi. Những đứa con đều được sinh ra và dưỡng dục trong vòng tay yêu của cha mẹ,
anh chị em, ông bà cũng như những người thân ruột thịt. Những người trẻ tuổi dậy
thì hừng hực trong tình yêu nam nữ. Tình yêu này được kết ước trong một giao ước
tình yêu tròn đầy và duy nhất của đôi uyên ương. Tình yêu vợ chồng này lại sinh
ra những hoa trái tình yêu là những người con. Đó là vòng tròn khéo kín nối kết
nhân loại với với nhau và với Thiên Chúa. Ngoài ra, còn biết bao nhiêu tình yêu
khác chất chứa trong trái tim nhỏ bé của con người: Yêu bạn bè, yêu thầy cô,
yêu người, yêu quê hương, yêu xóm làng, yêu thiên nhiên… Muốn cảm nhận hương vị
ngọt ngào của tình yêu thì những “tình nhân” đều cần phải có những sự hy sinh nhất
định. Chúng ta có thể gọi những hy sinh đó là thập giá tình yêu mà Đức Giêsu đã
vác và mời gọi mỗi người hãy chung đường với Người.
Lm. Joseph Phạm Duy Thạch, SVD
[1]
The people in Nazareth take offense at him because of the disparity between
their alleged knowledge of who he is and his (authoritative) teaching in their
synagogue [A.Y. Collins – H.W. Attridge, Mark. A
Commentary on the Gospel of Mark (Hermeneia; Minneapolis 2007) 401].
[2] X.
M.K.M, “Caesarea Philippi”, The HarperCollins Bible Dictionary (ed. P.J.
Achtemeier) (New York 1996) 162-163; “In the oldest days it was called Balinas, for it had
once been a great centre of the worship of Baal” [W. Barclay, The
Gospel of Mark (DSB; Philadelphia 2000, c1975) 191].
[3] J.R.
Donahue – D.J. Harrington, The Gospel of Mark (SP 2; Collegeville 2002) 60;
A.Y. Collins – H.W. Attridge, Mark. A
Commentary on the Gospel of Mark, 402.
[4]
J.P.D. Thạch “Khởi Đầu Tin Vui của Đức Giê-su Ki-tô Con Thiên Chúa” [LỜI
BAN SỰ SỐNG ĐỜI ĐỜI (ῥήματα ζωῆς αἰωνίου): KHỞI ĐẦU TIN VUI CỦA ĐỨC GIÊ-SU
KI-TÔ CON THIÊN CHÚA (josephpham-horizon.blogspot.com)] (truy cập
07/09/2021).
[5]
Trong Tin Mừng Mác-cô, Đức Giê-su cấm 3 nhóm nhân vât nói về Người, với những
lý do khác nhau: (1) Quỷ; (2) Các môn đệ; (3) Những người được chữa lành. X.
J.L.M. Thông, “‘Bí Mật Công Khai’. Cấm Không Được Nói Mà Ai Cũng Biết!” [Tin
Mừng Gio-an, Évangile de Jean, Gospel of John: “Bí mật công khai”. Cấm không được
nói mà ai cũng biết! (TM Mác-cô) (leminhthongtinmunggioan.blogspot.com)]
(truy cập 02/09/2021).
[6]
Phê-rô cố giữ vinh quang này không muốn đi vào đau khổ (8,32, 9,5) [J.E.A.
Chiu, “Mark”, The Paulist Biblical Commentary (ed. J.E.A. Chiu) (Collegeville
2018) 999].
[7]
Ê-li-a phải đến trước (Mc 9.11); Tin Mừng phải được loan báo cho tất cả các nước
(13,10); Cha mẹ không biết là con phải ở trong nhà của Cha Con sao (Lc 2,49).
[8] “The
fact that its theme will be repeated prominently from now on, suggests that we
should read it as signaling a new and central theme in Jesus’ teaching to his
disciples” [[8]
R.T. France, The Gospel Of Mark. A Commentary on The Greek Text (NIGTC; Grand
Rapids 2002) 333]; According to J. Marcus, “began to” thus suggests the
beginning of a series” [J. Marcus, Mark 1–8. A New
Translation with Introduction and Commentary (AYB; New Haven –
London 2008) XXVII, 603].
[9]
Mát-thêu có thêm một lần thứ tư nữa ngay trước dịp Lễ Vượt Qua: Anh em biết còn
hai ngày nữa là đến Lễ Vượt Qua, và Con Người sắp bị nộp để chịu đóng đinh vào
thập giá” (Mt 26,2).
[10]
The similarities and differences of the three passion predictions: All have a
similar structure: (a) a reference to the Son of Man, (b) a reference to those
who will be responsible for his death, (c) a prophecy of his death, and (d) a
prophecy of his resurrection “after three days.” There are individual
variations; the second and third, for example, speak of the Son of Man being
“turned over” to his enemies, whereas the first speaks of the necessity of his
suffering and rejection by them; the second speaks of these opponents in a very
general way, as “human beings,” whereas the first and third spell them out as
the chief priests and the scribes. Most strikingly, the third gives a detailed description,
unparalleled in the other two, of the specific sufferings that the Son of Man
will endure. [J. Marcus, Mark 1–8. A New
Translation with Introduction and Commentary, 604].
[11]
Cũng có thể hiểu như J.Marcus, ba ngày không phải là một con số chính xác như
chỉ là cách nói diễn tả một khoảng thời gian ngắn có độ dài không xác định (. Marcus,
Mark 1–8. A New
Translation with Introduction and Commentary, 487)
[12]
Các hội đồng của những lãnh đạo và kỳ mục (Mt 5,22; 10,17; Mc 13,9; Cv 22,5),
tòa án tối cao của các thượng tế và kỳ mục tại Giê-ru-sa-lem. Họ xét xử Đức
Giê-su (Mt 26,59); Kiểm tra và trừng phạt các mông đệ (Cv 4 – 6; 23 – 24);
Giuse Arimathea là một thành viên của hội đồng (Mc 15,43); Hội Đồng Giê-ru-salem
bao gồm những kinh sư, tư tế, pha-ri-sêu; trong Mác-cô các thượng tế, kỳ mục và
kinh sư (14,54 -55; 15,1) được nối kết cụ thể với Hội đồng trong vụ xét xử Đức
Giê-su [x. A.J.S, “Sinhedrin”, The HarperCollins Bible Dictionary, 971-972];
Luca nói đến một hội cuộc họp của các kỳ mục, gồm có các thượng tế và kinh sư
(Lc 22,66) trong khi Mác-cô dường như ám chỉ một nhóm kỳ mục tách biệt khỏi
nhóm thượng tế và nhóm kinh sư (J.
Marcus, Mark 1–8. A New
Translation with Introduction and Commentary, 605).
[13]
Thật ra, câu 35 chỉ là câu đầu
tiên trong loạt 4 câu bắt đầu bằng liên từ “γὰρ”:
35 Vì Người muốn cứu mạng
sống của mình sẽ phá hủy nó; Còn người sẽ hủy bỏ mạng sống mình vì Tôi
và Tin Mừng thì sẽ cứu được nó.
36 Vì một người sẽ được lợi ích gì nếu đạt được cả thế
giới nhưng đánh mất mạng sống của mình.
37 vì Người ta sẽ trao điều gì để đổi lại mạng sống của
mình?
38 vì nếu ai xấu hổ vì Tôi và những lời của Tôi trong
thế hệ ngoại tình và tội lỗi này, Con Người cũng sẽ xấu hổ vì người ấy khi Người
đến trong vinh quang của Chúa Cha cùng với các sứ giả thánh.
The Division of Herod's Kingdom:
Territory under Herod Archelaus, from 6 Iudaea Province
Territory under Herod Antipas
Territory under Herod Philip II
Salome I (cities of Jabneh, Azotas, Phaesalis)
Autonomous cities (Decapolis)
